Recensie 23-04-2013

dinsdag 23 april 2013 20:15 uur
Dorpskerk Wassenaar

DE WASSENAARSE KRANT, JAARGANG 9 EDITlE419 WEEK 18, 1 MEI 2013

Wassenaar Vocaliter voert ‘De veertien Stonden’ en Fauré’s ‘Requiem’ uit
Halverwege Pasen (opstanding) en Pinksteren (uitstorting van de Geest) voerde Wassenaar Vocaliter twee mooie muziekwerken uit in de Dorpskerk. De Nederlandse componist Hendrik Andriessen schreef zijn ‘Veertien stonden’ in oorlogstijd (1941), voor een Leids studentenkoor. De uitvoering van dinsdagavond 23 april was een bewerking uit de jaren negentig van het origineel. Het tweede stuk, na de pauze, was het bekende Requiem van de Franse componist Gabriel Fauré. Hij schreef en componeerde het aan het einde van de 19de eeuw.

Door Geert de Rijk

Twee uitvoeringen, twee componisten en twee verschillende eeuwen, de inleiding tot deze werken kwam van koorvoorzitter Susanne Wensink. Na haar welkomstwoord zette zij de structuur en opbouw van ‘De veertien Stonden’ en het ‘Requiem’ uiteen, en de rol die koor, orkest (‘Amici della Musica’) en twee solisten daarbij vervullen. Een bijzondere rol was er vorige week dinsdag voor de Vlaamse acteur en kunstenaar Guy Lavreysen. Hij declameerde tekstgedeelten uit het gedicht ‘De XIV stonden of de Bloedige dagvaart ons Heeren’ van priesterdichter Guido Gezelle.
Andriessen baseerde zijn muziekwerk op dit gedicht. Op dirigent Frank de Groot rustte de taak om dit stijlvol en passend te dirigeren in de Dorpskerk. De (katholieke) componist Hendrik Andriessen maakte eigenlijk een eigen muzikale kruisgang, in veertien delen. Na een gezongen deel volgde dan een stuk declamatie, door Guy Lavreysen, waarna een orkestraal intermezzo elke stonde afsloot en met de volgende verbond. Veertien stonden (=tijden) met veertien tekstdelen in het Latijn, afwisselend gezongen door de mannen dan wel de vrouwen of door alle koorleden samen. De spanningsboog die de, bij tijd en wijle, donderende en gloedvolle declamatie door Lavreysen opriep werd elke keer weer bij een nieuwe stonde ontladen door of het koor zelf dan wel het orkest. Na de laatste, veertiende stonde volgde dan ook een intens beleefd moment van stilte en concentratie, pas daarna barstte het eerste applaus los. In de pauze waren toepasselijke kunstwerken van Brigitte Wawoe en Fifi van Leent te zien, de Dorpskerk heeft immers zelf geen kruiswegstaties.
Het tweede deel van het concert betrof Fauré’s ‘Requiem’. Na een ingetogen en transparante opening (‘Introïtus’) door Wassenaar Vocaliter volgde het ‘Offertorium’, waarbij halverwege de inzet volgde van bariton Jasper Schweppe. De tweede solist was de jonge sopraan Ginette Puylaert, zij verzorgde een verstild en helder gezongen ‘Pie Jesu’, daarbij begeleid op de harp. Het voorlaatste deel, ‘Libera me’, begon in mineur en eindigde met hoorngeschal waarmee de bariton werd begeleid.
Na het slotstuk ‘In paradisum’ volgden een langdurig applaus en bloemen voor de dirigent, de twee solisten en declamant Lavreysen.

De Veertien Stonden van Hendrik Andriessen
• Concert vol indrukken en emoties
Door Lyke Burger

MUZIEK • Op 23 april gaf Wassenaar Vocaliter een concert in de Dorpskerk. Op het programma stonden de Veertien Stonden van Hendrik Andriessen en het Requiem van Gabriel Fauré.
Hendrik Andriessen heeft een belangrijke rol in het Nederlandse muziekleven gespeeld, o.a. als componist. Hij schreef ongelooflijk veel werken, voor allerlei bezettingen. Vele daarvan worden nog regelmatig uitgevoerd. “De Veertien Stonden” was echter kwijtgeraakt. Men wist dat Andriessen het in de jaren 1941 en 1942 had geschreven en dat het in ieder geval op 22 maart 1943 in Leiden door een studentenkoor was uitgevoerd. Maar dat was dan ook alles. We mogen ons gelukkig prijzen dat het originele manuscript na ongeveer 50 jaar werd teruggevonden in het Gemeentemuseum van Den Haag. Het is een aanwinst voor de Nederlandse muziekliteratuur. Sinds de vondst zijn er verschillende uitvoeringen in Nederland geweest, maar zeker nog niet in Wassenaar. De primeur hebben we dus op 23 april in de Dorpskerk, waar de versie mét strijkorkest ten gehore wordt gebracht. De basis van de compositie is het gelijknamige gedicht van Guido Gezelle, dat voor de religieuze Andriessen de inspiratiebron was. Met muziek omkleedt, verbeeldt en becommentarieert hij de prachtige tekst, die de kruisgang van Jezus beschrijft.

MEEGESLEEPT
Er is veel publiek, dat vol aandacht luistert en wordt meegesleept in het verhaal. Telkens wordt door het orkest de weg uitgebeeld, die Jezus naar een volgende statie (stonde) aflegt. Strijkers en orgel nemen hem mee, begeleiden zijn gang. In de pizzicati hoor je het ritme, de langzame stappen, de droefenis die gaat komen. Soms hoor je een verstilde, bijna ijle vioolsolo, adembenemend mooi gespeeld door concertmeesteres Quirine van Hoek. Vele malen in het stuk eindigen deze tussenspelen van het strijkorkest met een liggende lange toon, er is dan geen oplossend eindakkoord. Zo voel je tot in je diepste wezen dat het verder gaat, dat de weg nog niet af is. Het tweede onderdeel van elke stonde bestaat steeds uit de tekst van Guido Gezelle. De Belgische acteur Guy Lavreysen declameert en hij doet dat geweldig. Hij voert je mee in wat er zich afspeelt, je hoort het beschimpen, het rouwen, de felheid, het klagen. Het aangrijpende van wat er gebeurt komt op deze manier heel dicht bij. En daarna is elke keer het koor aan het woord, begeleid door het orkest. Nu eens brengen alleen de vrouwen, dan weer de mannen en soms allen tegelijk (afhankelijk van de personen die in de statie worden beschreven) met Latijnse tekst hun lof aan de Heer en bewenen ze hem. Zo volgen wij de kruisweg.

INDRUKKEN EN EMOTIES De muziek, de declamatie, de kwaliteit van de uitvoering, alles past in elkaar. Zo zal Andriessen het bedoeld hebben. En hoe zorgvuldig het koor een uitvoering voorbereidt, blijkt ook uit het feit dat in de kerk kunstwerken van Brigitte Wawoe en Fifi van Leent zijn opgesteld die passen bij het thema van de kruisweg. Na de pauze bewijst het koor dat het zijn krachten nog lang niet verspeeld heeft. Ook het bekende Requiem van Fauré wordt heel mooi vertolkt en dat is geen sinecure na zo‘n indringend werk. Sopraansoliste Ginette Puylaert zingt met een heldere en fijne stem, een mooi contrast met de meer ronde en zwaardere klank van de bariton, Jasper Schweppe. Ook hierbij werken het koor en orkest (Amici della Musica) goed samen onder de bezielende leiding van dirigent Frank de Groot.

Vervuld van vele indrukken en emoties verlaat het publiek de kerk en gaat de nacht in.